Diagnostyka obrazowa to badanie, które pomaga lekarzowi – dzięki uzyskanemu wcześniej obrazowi – ocenić, czy w ciele pacjenta doszło między innymi do niekorzystnych zmian różnego typu (zanikowych, zwyrodnieniowych, nowotworowych), obrzęków czy torbieli. Sposoby uzyskiwania obrazu są różne: poprzez rentgen, tomografię czy ultrasonografię (USG). W poniższym artykule skupimy się na diagnostyce obrazowej uzyskiwanej przy pomocy rentgenu w ortopedii. Na czym polega? Jak się do niego przygotować?
Jak wygląda badanie RTG?
Diagnostyka obrazowa wykonywana za pomocą rentgenu to najczęstsze dodatkowe badanie zlecane przez lekarza ortopedę. To dzięki niemu może on ocenić, czy kość nie jest złamana czy pęknięta, a także sprawdzić, czy u pacjenta występują zmiany zwyrodnieniowe stawów. Rentgen jest przydatnym badaniem właśnie w ortopedii, ponieważ to kości widać najwyraźniej na zdjęciu rentgenowskim. Zdjęcie to jest wykonywane przy użyciu wiązki promieniowania rentgenowskiego (rodzaju promieniowania elektromagnetycznego, za którego odkrycie Wilhelm Röntgen otrzymał pierwszą na świecie Nagrodę Nobla z fizyki w 1901 roku), wytwarzanego przez lampę rentgenowską, które przechodzi przez wybrany fragment ciała pacjenta, a następnie przez błonę rentgenowską, na której zapisywany jest obraz. W klinice ortopedycznej wykonywane są zwykle co najmniej dwa różne zdjęcia rentgenowskie danego fragmentu ciała pod różnymi kątami – są to tak zwane projekcje. Najczęściej wykonywani projekcjami rentgenowskimi są projekcje przednio-tylne oraz boczne, nieco rzadziej – skośne.
Czy potrzebne jest specjalne przygotowanie przed badaniem RTG?
Do diagnostyki obrazowej wykonywanej za pomocą rentgena nie trzeba się przygotowywać, choć trzeba pamiętać, że badanie nie może być przeprowadzane u kobiet w ciąży. Wyjątkiem jest rentgen kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego: w dniu poprzedzającym to badanie (a najlepiej nawet dwa-trzy dni wcześniej) należy spożywać wyłącznie lekkostrawne posiłki, unikając produktów bogatych w błonnik (pieczywa wieloziarnistego, kasz, płatków zbożowych), tłustych, smażonych potraw, napojów gazowanych, produktów mlecznych, a nawet soków owocowych. Trzeba także pić dużo wody oraz zażyć kupiony w aptece bez recepty środek przeczyszczający (na rynku dostępnych jest wiele takich środków, np. Xenna) oraz powstrzymujący wzdęcia Espumisan. Na badanie do kliniki ortopedycznej należy przyjść na czczo. Wszystkie te zalecenia wynikają z faktu, że kręgosłup lędźwiowo-krzyżowy jest umiejscowiony w okolicach jamy brzusznej, a nadmiar gazów mógłby zakłócać obraz zdjęcia.
Czy badanie RTG jest bolesne? Czy jest bezpieczne?
Zdjęcie rentgenowskie jest badaniem szybkim i bezbolesnym. Prześwietlany fragment ciała należy odsłonić i ułożyć w odpowiedni sposób – dokładne wskazówki podaje osoba wykonująca badanie. Z gotowym (najczęściej kolejnego dnia) zdjęciem wraz z opisem należy udać się na konsultację do ortopedy, który wcześniej zlecił badanie diagnostyki obrazowej – wówczas zinterpretuje wynik. Diagnostyka obrazowa wykonywana za pomocą promieni rentgenowskich od czasu do czasu nie jest szkodliwa dla zdrowia. W zależności od części ciała poddawanej prześwietleniu dawka promieniowania, jaką przyjmuje pacjent, waha się od 0,1 do 5,6 siwerta (siwert, oznaczony skrótem mSv, to jednostka promieniowania jonizującego), gdy przeciętnie podczas roku życia na terenie Polski każdy z nas samoistnie przyjmuje dawkę promieniowania około 2-3 siwerta. Podsumowując: diagnostyka obrazowa wykonywana za pomocą promieni rentgenowskich jest badaniem bezpiecznym, szybkim i bezbolesnym, wyjątkowo często zlecanym przez lekarzy ortopedów, ponieważ na zdjęciu rentgenowskim kości są bardzo dobrze widoczne.
